Падкаст пра беларускую гастраномію: Шляхецкія прысмакі

|

Падкасты

|

Аўтар:   34travel

|

  4266


Трэці выпуск падкасту «Ежа», які 34travel робіць разам з МТС, прысвечаны багаццю і выкшталцонасці шляхецкіх застолляў. Распавядаем, што елі на першае, другое і дэсерт нашы заможныя продкі, якімі стравамі намагаліся ўразіць дарагіх гасцей і што лічылі вяршыняй кулінарнага мастацтва ў тыя даўнія часы.

 

Слухаць:

Apple Podcasts  /  Spotify  /  Castbox  /   Soundcloud  /  Google Podcasts  /  Yandex.Music

 

Кароткі канспект аўдыявыпуску

 

  З магаметанскага Усходу прыйшоў на Беларусь звычай есці розныя слодычы – «марцыпаны». З тых краёў да нас патрапілі стравы з рысу і кукурузы. З Італіі прыйшла мода на салату і макарону. З Саксоніі і Прусіі – на бульбу, фасолю, швейцарскі сыр. З Англіі – на гарбату і ром. З расійскіх гарадоў завозілася ікра і сушаная рыба, з Рыгі – селядцы. З Францыі запазычылі цеста, фаршыраванае мясам і гароднінай, розныя рагу і фрыкасэ.

  Што можна вылучыць з адметных лакальных звычак: 1) беларуская шляхта ела празмерна тлустую ежу: з маслам ужывалі нават гарэлку і гарбату; 2) у вялікай пашане былі слодычы; 3) ад ежы чакалі пікантнасці, і таму ў самыя розныя стравы без меры дадавалі соль, воцат, перац, гарчыцу, хрэн, імбір, шафран, мускатны арэх.

 

  Чым больш страў на стале было – тым лепш. Кожны гаспадар імкнуся перасягнуць суседзяў па колькасці і якасці выпітага і з’едзенага. Рабілі нават спаборніцтвы, хто болей з’есць. Потым, вядома, шукалі паратунку ў дактароў.

  У 18-м стагоддзі лічылася, што ежа павінна не толькі насыціць, але і ўразіць гасцей смакам, колерам, формай, сумяшчэннем несумяшчальнага. Спалучалі салодкае і кіслае, салодкае і салёнае, салодкае і горкае, кіслае і салёнае. На стол падавалі цэлых дзікоў, начыненых каўбасамі, індыкамі, курапаткамі. Рыбу фаршыравалі свінінай, свіней – дзічынай, індыкоў – рыбай. Птушкам дзівачна выкрыўлялі ногі, крылы, галовы.

 

  На першае часцей за ўсё елі боршч або з адных буракоў, або з каплунамі ці яйкам, смятанай, просам. Часта варыліся таксама грыбная поліўка, расол. Пазней з’явіліся булёны. На другое ішло мяса – смажанае, печанае, варанае. На салодкае елі пірагі і пончыкі, тарты і французскія цесты. Сярэдзіну стала займалі падносы з варэннямі, марожаным, жэле, бісквітамі ды іншымі «навамоднымі цукрамі».

  Энцыклапедыяй шляхецкай кухні з’яўляецца кулінарная кніга «Літоўская гаспадыня» Ганны Цюндзявіцкай. Упершыню яна была выдадзеная ў 1848 годзе. У кнізе змешчаныя 108 кулінарных і аптэкарскіх рэцэптаў.

 

  Вось, напрыклад, рэцэпт пярцовых пернікаў з «Гаспадыні»: «Пяць конавак мёду труць у макатры да белага колеру. Дадаюць дзесяць яечных жаўткоў па аднаму, увесь час моцна мнучы. Усыпаюць па пяць конавак пшанічнай і бульбяной мукі, кардамону паўлота, гваздзікі трохі менш, англійскага перцу столькі ж. Расціраюць масу гэтулькі, каб зрабілася пышнай і ўзнялася. Пасля дабаўляюць у яе густую пену, узбітую з дзесяці бялкоў, і, злёгку размяшаўшы, разліваюць у папяровыя формы, якія ставяць на жалезным лісце ў цёплую печ пасля хлеба. Калі спячэцца, наразаюць вострым нажом пернікі патрэбнай даўжыні. Потым у цеплаватай печы іх падсушваюць адзін ці два разы, пакуль яны цалкам не стануць рассыпістымі».

 

***

Слухай іншыя выпускі:
 

 

 

Гэты матэрыял створаны пры падтрымцы МТС.

 

 

Літаратура:

1. Навагродскі Т. А. Традыцыі харчавання прывілеяваных саслоўяў Беларусі // Нарысы гісторыі культуры Беларусі. У 4 т. Том 1. Культура сацыяльнай эліты XIV – пачатку XX ст. Мінск, 2013.

2. Мальдзіс А. Беларусь у люстэрку мемуарнай літаратуры XVIII стагоддзя: Нарысы быту і звычаяў. Мінск, 1982.

3. Літоўская гаспадыня. Мінск, 1993.

***

Тэкст: Ганна Дзягель. Рэдактура: Марыя Пархімчык. Карэктар: Ліда Наліўка. Голас: Вольга Цяшкевіч. Саунд-дызайн: Radio Plato. Ілюстрацыі: Вольга Румо.

***

Музыка: TrackTribe – Blue Ribbons; Quincas Moreira – Woodshedder; Quincas Moreira – Don't Fret; Quincas Moreira – Lazy Laura; Geographer – Away; TrackTribe – On The Rocks.

 

ООО «ЭфСиБи Бел» УНП 193185741

|

Падкасты

Аўтар:   34travel

  4266

hand with heart

Отблагодарить 34travel

Если наши материалы пригодились тебе в пути, сказать спасибо редакции можно, купив нам чашку кофе через Ko-fi. Всего пара кликов, никаких регистраций, комиссий и подписок. Спасибо, что ты с нами.

ЗАКИНУТЬ МОНЕТКУ

Чытай таксама

Тэст: хто ты з беларускае шляхты?

Шукаем soul mate з падручнікаў гісторыі.

Падкаст пра беларускую гастраномію: Кароткая гісторыя дранікаў

Новы падкаст 34travel і МТС, які прысвечаны беларускім стравам і культуры харчавання.

Падкаст пра беларускую гастраномію: Калядны стол

Новы выпуск падкаста – адмыслова да святочнага стала. 

Цяпер на галоўнай

Менск

Лепшае, што ёсць у Менску, у новым гайдзе ад 34travel.

Як прайшоў Багач – галоўнае восеньскае свята беларусаў?

Будзь багаты, як восень!

Падкаст пра беларускую гастраномію: Экзотыка ў меню

Распавядаем пра моду на памаранчарні і нетыповыя прадукты ў Мінску 1920-х.

Падкаст пра беларускую гастраномію: Кава ці гарбата?

Гісторыя ўлюбёных напояў і традыцыйных дэсертаў.

9 мастацкіх музеяў і галерэй за межамі Менска

Пранізлівыя пейзажы, яскравыя маляванкі і нават манументальныя мазаікі.

Тут нават камяні жывыя. Этнограф – пра палескія традыцыі, якія захаваліся да нашых дзён

Міфалогія старажытнага беларуса, якую можна назіраць ужывую.

Забытая Беларусь: славутасці, якіх ужо няма

Спадчына, памяць пра якую застаецца толькі на малюнках.

Месца тыдня: Лынтупы

Касцёл, сядзіба і старыя могілкі.

Маршрут па беларускім Палессі: едзем у Пінск і ваколіцы

Унікальныя музеі народнай культуры, мясціны Напалеона Орды, загадкавыя пахавальні.

Паказаць больш Паказаць больш