Як прайшоў Багач – галоўнае восеньскае свята беларусаў?

|

Падзеі

|

Аўтар:   Спячая спадчына

|

  2102

Як прайшоў Багач – галоўнае восеньскае свята беларусаў?

«Будзь багаты, як восень!» – зычылі нашыя продкі адно аднаму і шлі ўсей вёскай адзначаць Багач, то-бок сканчэнне працоўнага лета. У дзень восеньскага раўнадзенства аўтары праекта «Спячая спадчына», які раней распавядалі 34travel пра абрад Юраўскі карагод, наведалі свята ў вёсцы Вязынка – і зноў прывезлі з імпрэзы цэлы фотаальбом.

 

 

Крыху гісторыі

Надыход восені – асаблівы перыяд для нашых продкаў. Гэта час, калі сканчаюцца працы ў палях, садах і гародах, і гаспадар можа запаволіцца і адпачыць перад новым працоўным колам. Але, канешне ж, нашыя продкі не забываліся падзякаваць маці-прыродзе за добры ўраджай, таму і ладзілі вялікае свята – Багач.

 

 

Багач адзначаюць у дзень восеньскага раўнадзенства – 21 верасня. У праваслаўным календары на гэты дзень выпадае іншае свята – нараджэнне Божай Маці, – і гэта не супадзенне, бо свята ўраджаю  – гэта яшчэ і дзень ушанавання жанчыны-маці і ахоўніцы хатняга агменю. 

 

 

Гэтае свята мае розныя назвы – Раство, Другая Багародзіца, Малая Прачыстая. Яно пашырана на ўсёй тэрыторыі Беларусі і ў кожным рэгіёне мае адметныя рысы, але нешта агульнае можна выдзеліць таксама.

 

 

Традыцыі святкавання 

Усе абрадавыя дзеянні былі накіраваныя на захаванне дабрабыту і ўраджайнасці. Нават сама назва адсылае да багацця: ураджай сабраны, і ў хаце ў кожнага ўсяго багата.

Багач – гэта не толькі назва свята, а яшчэ і назва асноўнага абрадавага элемента ў ім: так называюць лубок з зернем, у сярэдзіне якога ставяць свечку. Каб напоўніць лубок, кожны жыхар вёскі прыносіць жменю зерня з новага ўраджаю.

 

 

Пасля таго, як усе насыпалі зерне, запальвалі свечку і так урачыста абыходзілі з лубком усю вёску. Пасля абыходу багач пакідалі ў хаце, гаспадара якой аднавяскоўцы палічылі найбольш удалым у гэтым працоўным годзе.

 

 

Запаленая свечка, што стаяла ў лубку з зернем, была правобразам сонца. Лічылася, што агонь валодае ачышчальнай сілай і зараджае энергіяй жыцця, што так неабходна доўгімі зімамі.

 

 

Яшчэ адным важным сімвалам свята, акрамя лубка з зернем, быў сноп каласоў. Яго прынята было ставіць у хаце побач з абразамі і захоўваць да наступнага ўраджаю. 

Падчас самога свята на каласках варажылі: лічылася, што так можна даведацца пра будучы ўраджай, «разглядзець» жаніха і нават «убачыць» колькасць дзяцей у шлюбе.

 

 

На гэтае багатае свята было прынята пекчы хлеб, пірагі і накрываць вялікае застолле, дэманструючы багацце. Суседзі хадзілі адно да аднаго ў госці, а часам застолле нават рабілі ў складчыну і дзялілі ежу на ўсіх.

 

 

Не забываліся і пра ўшанаванне памерлых продкаў: на Багач наведвалі могілкі, наводзілі там чысціню і прыносілі плён новага ўраджаю – хлеб, яблыкі ці мёд. 

На Багач назіралі за надвор’ем і жывёламі, каб рабіць прагнозы з наступленнем зімы: калі пасля Багача жывёла імкнецца на пашу вельмі рана, то і зіма будзе ранняя. Калі раніцай туман, то хутка пойдуць дажджы, а калі дзень ясны, то добрае надвор’е пратрымаецца да канца кастрычніка.

Свята не толькі падсумоўвала зробленае за лета, але і настройвала на далейшыя працы: «Багач – бярыся за рагач, ідзі пад авёс араць», «Прыйшоў Багач – кідай рагач, бяры сявеньку, сей памаленьку». 

 

 

Багач сёння

На святкаванні ў Вязынцы мы назіралі не толькі за абрадавымі дзеяннямі, але яшчэ і за гасцямі. Багач сабраў неверагодную колькасць прыгожых, таленавітых ды шчырых людзей. Танцпляц ледзь змяшчаў усіх ахвотных, спевы былі чуваць амаль з-пад кожнага дрэва, а ад вырабаў рамеснікаў на кірмашы разбягаліся вочы. Назіраць за агульнай атмасферай свята і вобразамі людзей у прыватнасці – асалода для вачэй. 

 

 

 

Фота – Ганна Найдзёнава

|

Падзеі

Аўтар:   Спячая спадчына

  2102

hand with heart

Отблагодарить 34travel

Если наши материалы пригодились тебе в пути, сказать спасибо редакции можно, купив нам чашку кофе через Ko-fi. Всего пара кликов, никаких регистраций, комиссий и подписок. Спасибо, что ты с нами.

ЗАКИНУТЬ МОНЕТКУ

Чытай таксама

Афіша Беларусі: Куды пайсці ў траўні?

Архаічныя абрады, вечары з музыкай, выставы і барахолка.

Куды пайсці ў Менску ў лютым? Афіша івэнтаў

Насычаемся культурай.  

Афіша Беларусі: на якія івэнты варта патрапіць у сакавіку?

Агу, вясна, агу, красна!

Як прайшоў Юраўскі карагод – унікальны абрад сустрэчы вясны

Паказваем, як абрад са спісу ЮНЕСКА выглядае сёння.

Цяпер на галоўнай

Менск

Лепшае, што ёсць у Менску, у новым гайдзе ад 34travel.

Падкаст пра беларускую гастраномію: Экзотыка ў меню

Распавядаем пра моду на памаранчарні і нетыповыя прадукты ў Мінску 1920-х.

Падкаст пра беларускую гастраномію: Кава ці гарбата?

Гісторыя ўлюбёных напояў і традыцыйных дэсертаў.

9 мастацкіх музеяў і галерэй за межамі Менска

Пранізлівыя пейзажы, яскравыя маляванкі і нават манументальныя мазаікі.

Тут нават камяні жывыя. Этнограф – пра палескія традыцыі, якія захаваліся да нашых дзён

Міфалогія старажытнага беларуса, якую можна назіраць ужывую.

Забытая Беларусь: славутасці, якіх ужо няма

Спадчына, памяць пра якую застаецца толькі на малюнках.

Месца тыдня: Лынтупы

Касцёл, сядзіба і старыя могілкі.

Маршрут па беларускім Палессі: едзем у Пінск і ваколіцы

Унікальныя музеі народнай культуры, мясціны Напалеона Орды, загадкавыя пахавальні.

Як прайшоў Юраўскі карагод – унікальны абрад сустрэчы вясны

Паказваем, як абрад са спісу ЮНЕСКА выглядае сёння.

Паказаць больш Паказаць больш