Сардэчна запрашаем: самыя прыгожыя брамы Беларусі
У новым матэрыяле разглядаем самыя прыгожыя брамы Беларусі, якія сустракаюць наведвальнікаў старажытных сядзібаў, манастыроў і цэлых гарадоў.
Слуцкая брама ў Нясвіжы
53.218002, 26.685504 / Google Maps
Слуцкая брама – адзіная гарадская брама ў Нясвіжы, якая захавалася да нашых дзён. Акуратная брама ў стылі барока з XVI стагоддзя стаіць на дарозе, што вядзе са Слуцка. Тады Нясвіж быў надзейна абаронены ад усіх ворагаў: аточаны сцяной, цэлай сістэмай валоў і шырокім ровам. Тым не менш ужо ў XVII стагоддзі арыгінальная брама была разбураная – і пазней адбудавана наноў. Збудаванне мае два ярусы: на першым месцілася каморка аховы, а на другім – капліца.
У 1970-я браму адрэстаўравалі, і цяпер усярэдзіне будынка можна наведаць часовыя экспазіцыі (праўда, толькі ўлетку: з 1 траўня па 30 верасня).
Брама-стайня ў Вялікай Ліпе
53.242562, 26.505225 / Google Maps
Некалі землі ў Вялікай Ліпе непадалёк ад Нясвіжа належалі Радзівілам, а пазней перайшлі да сям'і Абуховічаў. Пры іх тут з'явіўся багаты маёнтак – давядзецца паверыць нам на слова, бо ад яго мала што засталося – а менавіта некалькі гаспадарчых пабудоў на ўскраіне вёскі, па якіх можна меркаваць пра размах былой сядзібы. Адна з гэтых пабудоў – беласнежная прысадзістая брама – цікавая тым, што, апроч сваёй асноўнай функцыі, мела яшчэ і вельмі прыкладное прызначэнне: проста ў ёй месцілася стайня. Яшчэ адна незвычайная дэталь хаваецца ў арцы: у нішах на сценах брамы выдатна захаваліся скульптуры ў выглядзе бюстаў бравых рыцараў.
Сядзіба Дамейкаў у Сітцах
54.914062, 27.538365 / Google Maps
З канца XVIII стагоддзя маёнтак у Сітцах належаў роду Дамейкаў (сваякам знакамітага Ігната). Тут размяшчаўся цэлы палацава-паркавы ансамбль – праўда, лёс у яго быў няпросты. Маёнтак некалькі разоў гарэў і перабудоўваўся. Да нашых дзён будынак сядзібы не ацалеў: засталіся толькі парачка калон і руіны сцяны. Затое захавалася – хай і не ў першапачатковым выглядзе – прыгожая брама, якая быццам запрашае выведаць усе сакрэты.
Калі адправішся ў Сітцы, раім заехаць і ў Будслаў – вось тут у нас ёсць цэлы маршрут.
Маёнтак Пуслоўскіх у Старых Песках
52.492527, 25.213430 / Google Maps
Яшчэ адна сядзіба, пра багацце якой нагадваюць толькі раскошныя ўязныя вароты. Маёнтак у мястэчку Старыя Пескі належаў шляхетнаму роду Пуслоўскіх – гэта і тлумачыць, чаму брама з сіметрычнымі вежамі трохі нагадвае палац у Косаве, якім валодала тая ж сям'я. Нядрэнна захаваліся беласнежныя вароты сярэдзіны XIX стагоддзя, што сустракаюць дапытлівых падарожнікаў сёння, – гэта паўночная брама сядзібы. Была тут яшчэ і заходняя брама, але ад яе засталіся адно руіны. У стане маляўнічых руінаў знаходзіцца і былы будынак самой сядзібы. Раней у ім месцілася стайня, але гаспадарам давялося пераехаць у гэтае сціплае памяшканне, калі парадны палац згарэў.
Сядзіба Наркевічаў-Ёдкаў у Наднёмане
53.345974, 27.082673 / Google Maps
Апошнімі ўладальнікамі Наднёмана, які тады называўся Малыскоўшчына, былі Наркевічы-Ёдкі – яны завалодалі вёскай на пачатку XIX стагоддзя. Адзін з самых вядомых прадстаўнікоў роду Якуб Наркевіч-Ёдка быў навукоўцам-фізікам. У Наднёмане ён абсталяваў цэлую лабараторыю, дзе праводзіў эксперыменты з электрычнасцю. Акрамя таго, Якуб арганізаваў у маёнтку метэаралагічную станцыю (між іншым, першую на тэрыторыі Беларусі) і бясплатную лякарню для сялян. Цяпер на тэрыторыі сядзібы ідуць рэстаўрацыйныя работы. Браму з вострымі вежкамі ўжо некалькі гадоў таму прывялі да ладу – на чарзе сядзібны дом.
Руіны кляштара картэзіянцаў у Бярозе
52.532778, 24.959003 / Google Maps
Ад некалі найбагацейшага кляштара на тэрыторыі ВКЛ у Бярозе захаваліся толькі маштабныя руіны. Ацалела адно ўязная брама – некалькі гадоў таму яе адрэстаўравалі, цяпер яна выглядае як новенькая. На браме над уваходам у манастыр красуецца лічба 1689 – у гэты год было завершана будаўніцтва комплексу. Атрымаўся практычна «горад у горадзе» – з тоўстымі сценамі, прасторным унутраным дваром, уласным садам, броварам, млынамі і барочным касцёлам. Больш падрабязна пра картэзіянцаў і кляштар у Бярозе можаш пачытаць тут.
Палац Сапегаў у Ружанах
52.859966, 24.895641 / Google Maps
Палац Сапегаў у Ружанах першапачаткова ўзвялі яшчэ пры Льву Сапегу як абарончае збудаванне, але бліжэй да канца XVIII стагоддзя перабудавалі пад сапраўдны палацава-паркавы комплекс у стылі барока з элементамі класіцызму. Уваход у легендарны палац сцеражэ раскошная брама з сіметрычнымі флігелямі. Рэстаўрацыя палаца пачалася ў 2008 годзе якраз з брамы – і працягваецца з тых часоў. У адным з флігеляў працуе музей, прысвечаны шляхетнаму роду Сапегаў.
Фота: palasatka
